​​Jadwiga Podrygałło​

Polska
20.09.1919 - 02.05.2015
Jadwiga Podrygałło, 2005 © Małgorzata Koszarek

Jadwiga Podrygałło wzięła udział w obronie Warszawy w 1939 roku. Po zakończeniu okupacji włączyła się w działalność konspiracyjną, pomagając polskim jeńcom wojennym w ucieczkach z niewoli. Podczas powstania warszawskiego w 1944 r. służyła jako sanitariuszka i łączniczka.

Jadwiga Podrygałło (z domu Tomaszewska) urodziła się w Warszawie w 1919 roku. Przed wojną była harcerką, a następnie wstąpiła do Przysposobienia Wojskowego Kobiet. Strzelania natomiast nauczył ją ojciec.   

Jadwiga została dowódcą obrony przeciwlotniczej kamienicy, w której mieszkała po ataku Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku. Podczas oblężenia Warszawy, Jadwiga pomagała w punktach medycznych i ośrodkach opieki nad niemowlętami i dziećmi.  

Po upadku Warszawy 27 września dołączyła do konspiracji. Pomagała organizować ucieczki polskich żołnierzy ze szpitala, który był traktowany przez Niemców jak obóz jeniecki. Później organizowała mieszkania na potrzeby ruchu oporu. Następnie została żołnierzem “Dysku” – oddziału Dywersji i Sabotażu Kobiet. “Dysk” zajmował się wysadzaniem torów kolejowych, mostów, wiaduktów i innych strategicznie ważnych dla Niemców obiektów. Kobiety z oddziału dokonywały także egzekucji zdrajców i agentów gestapo.   

Kiedy wybuchło powstanie warszawskie, Jadwiga nie mogła dotrzeć do swojego oddziału. Nikt jej tam nie znał, więc nie uwierzono, że przeszła szkolenie bojowe. Jadwiga była niska, bardzo drobnej budowy i na pierwszy rzut oka można ją było wziąć za dziecko, dlatego została odesłana na tyły walczących. Ostatecznie trafiła do oddziału Zgrupowania AK “Kryska”, gdzie przyjęła pseudonim “Kuba”.  

Po stronie Armii Krajowej walczył również kilkusetosobowy oddział Słowaków. Jadwiga została łączniczką z siłami słowackimi. Często wysyłano ją z rozkazami lub na rozpoznanie terenu. Jadwiga musiała często przebiegać przez ulice zrujnowanej Warszawy pod ostrzałem wroga.   

Po kapitulacji powstania warszawskiego Jadwiga została wysiedlona wraz z ludnością cywilną z miasta. Uciekła jednak z niemieckiego transportu i przyjechała do Kielc. Zaangażowała się w tajne nauczanie jako nauczycielka historii. Tam wyszła za mąż za Stanisława Podrygałło, który był delegatem rządu emigracyjnego w Kielcach. Zarówno ona, jak i jej mąż byli prześladowani przez komunistów. Jadwiga zmarła w 2015 roku.