Aleksandra Mianowska

Polen
16.07.1912 - 09.11.2000
Aleksandra Mianowska als verpleegster in 1940 © Home Army Museum

Aleksandra Mianowska was een gevierde  Poolse toneelspeelster.. Tijdens de nazi-bezetting zat ze in het verzet. Ze hielp Poolse soldaten naar het uitgeweken Poolse leger in het westen te komen, dat vocht voor de geallieerden. Ook hielp ze Joden, waarvoor ze werd geëerd met de titel ‘Rechtvaardige onder de Volkeren’.

Aleksandra Mianowska (meisjesnaam Siwadłowska) werd geboren op 16 juli 1912. Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog raakte ze betrokken bij liefdadigheidswerk en verzetsactiviteiten. 

Toen nazi-Duitsland in 1939 Polen binnenviel, sloot Aleksandra zich aan bij het Poolse Rode Kruis in Krakau. Daarna werd ze overgeplaatst naar een ziekenhuis in de regio Lublin om te helpen met de registratie van gewonden en doden van de gevechten. Ze hoopte waarschijnlijk informatie te vinden over haar man, die gewond was geraakt toen hij tijdens de Duitse invasie in het Poolse leger diende. Tevergeefs.

Na haar terugkeer in Krakau deed Aleksandra vrijwilligerswerk. Ze werkte als verpleegster in een ziekenhuis voor Poolse gevangenen. Officieel was ze daar als afgevaardigde van het Poolse Rode Kruis, maar onder de schuilnaam “Kama” hielp ze voor het verzet allerlei zieken en gewonden. Andere schuilnamen die ze gebruikte waren Alina Sieprawska en Alina Saciłowska. Aleksandra werd in december 1940 gearresteerd door de Gestapo en bracht zes weken door in de gevangenis van Montelupich, waar ze een later beroemd geworden lied schreef:

Montelupich is zo leuk,

is zo leuk,

Hier zijn is gewoon geweldig,

gewoon geweldig,

In de ochtend, in de avond,

Heizel *), geef ons eten in overvloed

Wie nog nooit in Montelupich is geweest

Zou spijt moeten hebben […]

*) Heizel was de persoon die maaltijden naar de cellen bracht.

Aleksandra werd vrijgelaten uit de gevangenis door tussenkomst van haar vrienden en zette haar liefdadigheidswerk voort in de Centrale Welzijnsraad, éen van de weinige, Poolse, sociale organisaties die door de bezetter werd toegestaan.  Ze ging ook verder met haar verzetsactiviteiten. Aleksandra hielp soldaten van de verzetsbeweging Armia Krajowa (het Binnenlandse Leger) en werkte samen met de Raad voor Hulp aan Joden.

Na de oorlog werkte Aleksandra in Krakau in het  beroemde antiquariaat van Stefan Kamiński. Ze doceerde ook aan de Jagiellonian Universiteit. Ze kwam pas in 1946 achter de dood van haar man – hij was al in 1939 gestorven. Ze is nooit hertrouwd. Nadat ze in 1960 afstudeerde aan de Ludwik Solski Staats Toneelschool in Krakau werd ze theaterregisseur. Aleksandra Mianowska overleed op 9 november 2000.