Bruno Apitz

Niemcy
28.04.1900 - 07.04.1979
Bruno Apitz, 1933. © Buchenwald Memorial

Bruno Apitz był prześladowany w nazistowskich Niemczech jako komunista. W obozie koncentracyjnym Buchenwald spędził ponad siedem lat jako więzień polityczny. Sławę przyniosła mu autobiograficzna powieść o życiu w obozie pt. “Nadzy wśród wilków”. 

Bruno Apitz, dwunaste dziecko w rodzinie robotniczej, dorastał na przedmieściach Lipska. Jako nastolatek związany byłz socjaldemokratyczną młodzieżówką robotniczą. W 1917 r. został aresztowany podczas antywojennej demonstracji i spędził rok w więzieniu. Po I wojnie światowej zmagał się z trudnościami – podejmował jedynie prace dorywcze i bez sukcesu próbował swych sił w karierze pisarskiej. W 1927 r. wstąpił do Niemieckiej Partii Komunistycznej (KPD). Polityka stała się centrum jego życia. Ambicje artystyczne łączył odtąd z pracą propagandową na rzecz partii – pisał i wystawiał sztuki, projektował plakaty oraz występował jako prelegent.

Kiedy pod koniec stycznia 1933 r. narodowi socjaliści przejęli władzę w Niemczech, zaczęli systematycznie prześladować swoich przeciwników politycznych. Szczególnie ucierpieli komuniści i socjaldemokraci. Bruno Apitz został aresztowany w maju 1933 r. i przebywał dwa miesiące w obozach koncentracyjnych Colditz i Sachsenburg. Następnie kontynuował swoją pracę polityczną w podziemiu. Pod koniec 1934 r. Gestapo ponownie go aresztowało. Skazany za rzekome przygotowania do zdrady stanu, spędził ponad dwa lata w więzieniu w Waldheim. Jednak, jak wielu komunistów, nie został zwolniony po odbyciu kary. Władze sądowe przekazały go Gestapo, które na początku listopada 1937 r. wysłało go bez dalszego procesu na czas nieokreślony do, będącego wówczas jeszcze w budowie, obozu koncentracyjnego Buchenwald.

Tam SS uznało Apitza za „notorycznego przestępcę politycznego” i skierowało go do ciężkich robót budowlanych. Jednak po kilku miesiącach udało mu się uniknąć wyniszczającej pracy fizycznej – dzięki talentom artystycznym i manualnym realizował zlecenia SS w warsztacie rzeźbiarskim. W 1942 r. przydzielono go do laboratorium patologicznego.

Jego pozycja w obozie była uprzywilejowana i dawała pole do działalności kulturalnej. Apitz pisał piosenki, wiersze i krótkie scenki, prezentowane współwięźniom na tajnych spotkaniach lub wydarzeniach tolerowanych przez SS. Reżyserował też przedstawienia teatralne, w których sam również występował. Po wojnie ponownie zaangażował się w życie polityczne. Pracował w Lipsku jako redaktor, dramaturg i urzędnik, a następnie, mieszkając w Berlinie Wschodnim, poświęcił się niezależnej karierze pisarskiej. Jego wydana w 1958 r. powieść “Nadzy wśród wilków” – heroiczny epos o  komunistycznym ruchu oporu w Buchenwaldzie – stała się bestsellerem i została przetłumaczona na trzydzieści języków.

Animacje są rezultatem współpracy z St. Joost School of Art & Design w Den Bosch i Bredzie.