Eastory Eyes PL

Slávka Altmanová urodziła się 8 sierpnia 1923 r. na Wołyniu. Była świadkiem najazdu Sowietów w 1939 r., jak również inwazji niemieckiej w 1941 r. W roku 1944 przyłączyła się do 1 Czechosłowackiego Korpusu Armijnego jako radiooperatorka, walcząc przeciw III Rzeszy wraz z Armią Czerwoną.

Slávka Altmanová (z domu Ficková) urodziła się 8 sierpnia 1923 r. we wsi Semiduby na Wołyniu (obecnie Ukraina). Jej wioska rodzinna była jednym z punktów tradycyjnego osadnictwa czeskiego w tym regionie.

Slávka była świadkiem wstrząsających wydarzeń II wojny światowej. W roku 1939 Związek Radziecki wkroczył do wschodniej części Polski. Rodzina Slávki została tymczasowo przesiedlona, a niektórzy z jej sąsiadów wywiezieni na Syberię. W roku 1941 przeżyła niemiecką inwazję na Wołyń, w trakcie której zniszczono kilka okolicznych wsi, a żydowscy mieszkańcy tych okolic zostali wymordowani.

W 1944 r. szala zwycięstwa przechyliła się na drugą stronę. Wskutek niepowodzeń Niemców na froncie wschodnim Armia Czerwona jeszcze raz wkroczyła do Polski. Gdy wojska sowieckie dotarły do Wołynia, Slávka przyłączyła się do 1 Czechosłowackiego Korpusu Armijnego jako radiooperatorka. W przeciwieństwie do armii aliantów zachodnich, Armia Czerwona pozwalała kobietom służyć w jednostkach frontowych. Slávka wzięła więc udział w kilku większych bitwach, w tym słynnej Operacji Karpacko-Dukielskiej na granicy polsko-słowackiej. Wielkokrotnie musiała stawić czoła niebezpieczeństwu i była świadkiem śmierci wielu przyjaciół, lecz sama nie ucierpiała i wzięła udział w triumfalnym wkroczeniu Korpusu Armijnego do Pragi.

Po wojnie Slávka zamieszkała w Czechosłowacji. Otrzymała dom należący wcześniej do miejscowych Niemców, którzy zostali wysiedleni. Rozpoczęła pracę jako asystentka stomatologiczna i po wyjściu za mąż w 1952 r. przeniosła się do Pilzna, gdzie mieszka do dzisiaj. Z powodu przejść wojennych zmaga się zarówno z dolegliwościami fizycznymi, jak i psychicznymi.

Richard Smola urodził się 3 czerwca 1930 r. w Pilznie. Przeżył bombardowanie miasta i jego wyzwolenie przez wojska amerykańskie w końcowych etapach II wojny światowej. Następnie on i jego rodzina przeżyli prześladowania reżimu komunistycznego.

Richard Smola był świadkiem ciężkich bombardowań Pilzna w ostatnich latach drugiej wojny światowej i był w mieście, gdy zostało ono wyzwolone przez żołnierzy amerykańskich 6 maja 1945 r. Pomimo że Pilzno zostało wyzwolone przez Amerykanów, po komunistycznym zamachu stanu w całym kraju władzę przejęła w nim partia komunistyczna.

Richard i wielu innych byli wdzięczni amerykańskim żołnierzom, którzy wyzwolili miasto. W 1948 r. wraz z grupą harcerzy i innych obywateli chcieli złożyć wieńce i kwiaty w hołdzie wyzwolicielom z 1945 r. Ponieważ działo się to po przejęciu władzy przez partię komunistyczną w 1948 r., przeszkodziła im tajna policja. Jako zapalony fotograf-amator, Richard uwiecznił te zdarzenia na zdjęciach.

Richard i jego rodzina stali się celem prześladowań komunistów rządzących krajem. Jego ojciec został aresztowany na podstawie sfałszowanych zarzutów i skazany na rok więzienia. Rodzina Richarda musiała na jakiś czas wyjechać z Pilzna w ramach Operacji B (burżuazja) zorganizowanej przez państwo. Akcja ta przewidywała, że „niepewne elementy polityczne” będą musiały opuścić duże miasta i osiedlić się w mniejszych miejscowościach na prowincji.

Richard studiował mechanikę w Pilznie, jednak jego studia zostały przerwane w wyniku przymusowego wcielenia do wojska w Pomocniczym Korpusie Saperskim. Faktycznie były to jednostki pracy przymusowej, w których musiał służyć między rokiem 1951 a 1954. Po zwolnieniu ukończył studia na uniwersytecie i pracował dla zakładów Škody.

Miluše Axamitová urodziła się w 1929 r. niedaleko Pilzna. Przeżyła okupację niemiecką i była świadkiem nalotów aliantów w ostatnich latach II wojny światowej. Pilzno zostało wyzwolone przez aliantów zachodnich, jednak później dostało się pod okupację sowiecką, co dla Miluše i jej męża wiązało się z nowymi prześladowaniami.

Miluše Axamitová (z domu Hesová) urodziła się we wsi Zemětice w regionie pilzeńskim w 1929 r. W ostatnich latach II wojny światowej studiowała w Instytucie Pedagogicznym w Pilznie. Była świadkiem licznych nalotów alianckich na miasto i znajdujące się w nim fabryki sprzętu zbrojeniowego. Jeden z tych nalotów miał miejsce krótko przed świętami Bożego Narodzenia w 1944 r. Została wówczas zniszczona nie tylko fabryka Škody i lokalna siedziba Gestapo, ale także liczne budynki publiczne. Podczas nalotu zginęło również wiele osób. W schronie lokalnego towarzystwa ubezpieczeń, gdzie przebywała Miluše, zorganizowano szpital tymczasowy, w którym leczeni byli ranni w nalotach.

Po wojnie Miluše nauczała w kilku szkołach podstawowych w zachodnich Czechach. W roku 1949, gdy pracowała w Kdyně, spotkała Antonína Axamita. Zakochali się w sobie i rozpoczęli przygotowania do ślubu. Wtedy Antonín został skazany na piętnaście lat więzienia za rzekomą zdradę państwową, ponieważ pomógł trzem licealistom uciec za granicę. Miluše czekała na niego dziesięć lat, podczas gdy on był więziony w kolejnych komunistycznych obozach. W 1960 r. Antonín został zwolniony w ramach amnestii i para mogła wreszcie się pobrać.

Miluše nadal uczyła w szkole podstawowej w Pilznie-Litice aż do przejścia na emeryturę w 1984 r. Ma dwie córki, które nie mogły studiować z uwagi na przeszłość ich ojca, a także z powodu otwartego wyznawania wiary chrześcijańskiej. W roku 1989 po aksamitnej rewolucji Czechosłowacja stała się niezależnym, wolnym i demokratycznym krajem. Antonín wstąpił do Związku Więźniów Politycznych. Z powodu słabego zdrowia w zebraniach często uczestniczyła jego żona, która po dziś dzień współpracuje ze Związkiem.

Michał Brummel urodził się 27maja 1933 r. Jego ojciec pochodził z zamożnej rodziny żydowskiej, a matka była austriacką katoliczką. Michał stracił licznych członków rodziny podczas Holokaustu, lecz przeżył, ponieważ został sklasyfikowany jako osoba „rasy mieszanej” zgodnie z ustawami norymberskimi przyjętymi przez nazistowskie władze.

Michał Brummel urodził się 27 maja 1933 r. Jego ojciec był Żydem, a matka katoliczką. Z tego powodu zgodnie z ustawami norymberskimi został sklasyfikowany jako „mieszaniec”. Te rasistowskie przepisy wprowadzone przez partię nazistowską określały, jacy ludzie byli uznawani przez nazistów za żydów. Z tego powodu Michał nie mógł uczęszczać do szkoły, ale uniknął deportacji, które dotknęły licznych członków jego rodziny. Michał w okresie wojny mieszkał w Pilznie i był świadkiem zarówno bombardowań, jak i wyzwolenia miasta przez wojska amerykańskie.

Historię Michała i całego miasta Pilzna podczas II wojny światowej ilustruje dom wuja Michała, Jana Brummela, który został zaprojektowany przez znanego architekta modernistycznego, Adolfa Loosa. Jan i jego żona jako żydzi zostali wywiezieni do nazistowskich obozów koncentracyjnych podczas wojny. Ich dom został poddany „aryzacji”, co oznacza, że przekazano go osobom niebędącym żydami.

Po wojnie cudem ocaleni Jan i jego żona wrócili do Pilzna po przeżyciu w obozach koncentracyjnych i „marszach śmierci”. Dom na ulicy Husovej wrócił do pierwotnych właścicieli. W roku 1962 komunistyczny rząd go skonfiskował, ale ciotce Michała i jego matce pozwolono tam mieszkać do 1980 r. Sam Michał mieszkał w nim w latach 1945–1964.

Po rozpadzie bloku sowieckiego dom został przekazany z powrotem Michałowi. Postanowił on przywrócić go do pierwotnego stanu, co było procesem długim i skomplikowanym. Po zakończeniu renowacji został on udostępniony zwiedzającym w 2015 r.

William McBurney walczył podczas ofensywy w Ardenach razem z 761 Batalionem Czołgów amerykańskiej armii. Jako żołnierz afroamerykański w ciągu całego swojego szkolenia wojskowego i kariery stykał się z rasizmem i dyskryminacją. Walczył o wyzwolenie narodów Europy spod jarzma nazizmu, ale też o uwolnienie Afroamerykanów od niesprawiedliwości rasowej na własnym froncie.

William McBurney urodził się w Nowym Jorku i w 1942 r. w wieku osiemnastu lat dobrowolnie wstąpił do amerykańskiej armii. Później opowiadał, że ani nie bał się iść na wojnę, ani nie był tym podekscytowany – po prostu uważał, że tak trzeba.

Początkowo William chciał być pilotem. Jego ojciec ostrzegał go, że „osoba czarna nigdy nie zostanie pilotem”, ale William nie uwierzył i mimo to zgłosił się do szkolenia na pilota. Nie został tam jednak przyjęty i ostatecznie skierowano go do 761 Batalionu Czołgów. Jednym z jego doświadczeń segregacji w armii był fakt, że podczas gdy niemieccy jeńcy wojenni mogli jeść w tej samej stołówce, co biali żołnierze armii USA, czarni żołnierze amerykańscy musieli spożywać posiłek w innym miejscu.

761 Batalion, zwany też „Czarnymi Panterami”, walczył ramię w ramię z 3 Armią generała Pattona podczas ofensywy w Ardenach w grudniu 1944 r. Pomimo tego, że jego jednostka przyczyniła się do porażki nazistowskich Niemiec, William mówił później, że według niego i jego towarzyszy udało im się dokonać czegoś jeszcze większego – udowodnili, że nie są gorsi od białych. Wielu białych żołnierzy, z którymi walczyli ramię w ramię, w końcu zaczęło odnosić się do nich tak jak do każdego innego żołnierza. Dzięki dokonaniom na placu boju, 761 Batalion Czołgów zmienił nastawienie przynajmniej niektórych białych do czarnej ludności.

Warren Crecy sloot zich oWarren Crecy wstąpił do amerykańskiej armii w wieku 19 lat. Walczył podczas ofensywy w Ardenach jako członek 761 Batalionu Czołgów, dzięki charakterystycznej odznace zwanego „Czarnymi Panterami”.p 19-jarige leeftijd aan bij het Amerikaanse leger. Hij vocht mee in het Ardennenoffensief als lid van het Amerikaanse 761^e tankbataljon, dat als bijnaam ‘The Black Panthers’ had, een verwijzing naar het kenmerkende logo.

761 Batalion Czołgów amerykańskiej armii był jednostką, w której panowała segregacja rasowa – szeregowi żołnierze byli Afroamerykanami, natomiast spośród oficerów tylko niektórzy byli czarnoskórzy. Walcząc przeciw nazistowskim Niemcom, w których panowała rasistowska ideologia, członkowie 761 Batalionu sami mieli do czynienia z rasizmem i dyskryminacją podczas całego okresu służby.

We wrześniu 1944 r. 761 Batalion Czołgów został skierowany do Europy i podporządkowany tzw. 3 Armii pod dowództwem generała George’a Pattona. Jednostka walczyła w północnej Francji w październiku 1944 roku oraz podczas ofensywy w Ardenach w grudniu tego samego roku. W ciągu ostatnich miesięcy wojny jednostka stacjonowała na terenie Niemiec.

Warren Crecy był znany jako „Iron Man” i „najgroźniejszy człowiek 761 Batalionu”. Zasłużył sobie na te przydomki swoją odwagą w walce i faktem, że zabił więcej przeciwników niż którykolwiek z jego współtowarzyszy. Po zakończeniu wojny Crecy pozostał w Niemczech. Przydzielano mu różne zadania, m.in. był strażnikiem więziennym podczas procesów norymberskich. W 1952 r. Walczył przez 3 miesiące podczas wojny koreańskiej i odniósł poważne rany. Oznaczało to koniec jego kariery wojskowej i nigdy też nie wrócił w pełni do zdrowia. Przeszedł na emeryturę z powodu stanu zdrowia, w randze majora, i otrzymał Medal Pochwalny z pochwałą „za zasługi podczas służby”. Otrzymał również Brązową Gwiazdę i Purpurowe Serce z Trzema Liśćmi Dębowymi. Crecy zmarł w 1976 r. w wieku 53 lat i został pochowany z pełnymi honorami wojskowymi. W jego rodzimej miejscowości jego nazwiskiem nazwano jedną z ulic na terenie Morskiej Bazy Wojskowej.

Suzanne Grégoire była zagorzałą aktywistką komunistyczną. Poświęciła życie walce o prawa kobiet i aktywności feministycznej. Podczas nazistowskiej okupacji Belgii Suzanne zainspirowała tysiące kobiet, które dzięki niej przyłączyły się do ruchu oporu przeciw nazistom.

Suzanne Grégoire urodziła się w Geraardsbergen we Wschodniej Flandrii w rodzinie robotniczej, a wychowała się w Liège. Obydwoje jej rodzice byli działaczami komunistycznymi. Od bardzo wczesnych lat Suzanne czytała literaturę komunistyczną i uczestniczyła wraz z rodzicami w zebraniach partyjnych.

W wieku dwudziestu kilku lat Suzanne została zawodową działaczką Partii Komunistycznej. Jako Belgijka nie miała prawa oddania głosu. Mimo to zajmowała ona kilka odpowiedzialnych stanowisk politycznych. Została radną swojego miasta, członkinią Komitetu Centralnego Partii Komunistycznej oraz przywódczynią krajowego ruchu kobiet należących do Partii. Jej doświadczenie polityczne, szerokie kontakty i postawa ideologiczna pomogły jej w działaniach w ruchu oporu podczas II wojny światowej.

Podczas nazistowskiej okupacji Belgii Suzanne opublikowała podziemny manifest, który zmobilizował kobiety do uczestnictwa w ruchu oporu: La Voix des Femmes (Głos Kobiet). Suzanne wzywała kobiety do protestów przeciw brakom żywności oraz do żądań zwolnienia ich uwięzionych mężów i synów. Suzanne była motorem licznych nielegalnych manifestacji i strajków kobiet w roku 1941 i 1942. Protesty te podkopały autorytet nazistowskiego okupanta. Dla licznych uczestników był to pierwszy krok w stronę dalszej działalności w ruchu oporu.

W marcu 1943 Suzanne została aresztowana przez Gestapo i deportowana do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück. Udało jej się przeżyć i po powrocie do Belgii latem 1945 natychmiast wznowiła działalność w Partii Komunistycznej. W roku 1946 jako pierwsza kobieta została wybrana na deputowaną belgijskiego parlamentu. Do końca życia pozostała lojalną działaczką komunistyczną.

Nikolaus Brüll urodził się w 1922 r. w Eupen, niemieckim mieście zajętym przez Belgię po I wojnie światowej. Rodzina Nikolausa otrzymała obywatelstwo belgijskie, ale jego rodzice czuli się bardziej Niemcami niż Belgami. 

Po inwazji na Belgię przez nazistowskie Niemcy w maju 1940 r. miasto Eupen zostało włączone do Rzeszy Niemieckiej. Nikolaus jako ochotnik przyłączył się do Hitlerjugend, a we wrześniu 1941 r. jego rodzina otrzymała niemieckie obywatelstwo, które wiązało się też z obowiązkiem mobilizacji, przez co Nikolaus został wcielony do Wehrmachtu. Po sześciu miesiącach szkolenia, w marcu 1942 r., 19-letni Nikolaus został skierowany na Front Wschodni.

Kariera wojskowa Nikolausa zakończyła się nagle w sierpniu 1943 r., gdy został poważnie raniony w prawą nogę. Rana była tak rozległa, że nogę trzeba było amputować. Resztę wojny Nikolaus spędził w szpitalach wojskowych. W maju 1945 r. został aresztowany przez wojska amerykańskie.

Po trzech i pół roku, w październiku 1945, wreszcie mógł wrócić do domu. Po wyzwoleniu Eupen powróciło do Belgii, a wszyscy „niemieccy“ obywatele, w tym Nikolaus i jego rodzina, stali się przedmiotem śledztwa. Krótko po powrocie Brüll został uwięziony w obozie dla internowanych w Verviers i oskarżony o zbrojne powstanie przeciwko Belgii i członkostwo w Hitlerjugend. Po tym, jak udowodnił, że jego służba wojskowa była obowiązkowa, zwolniono go i w końcu przyznano prawa obywatelskie i polityczne.

Mimo to wspomnienie wojny stale towarzyszyło Nikolausowi, a inwalidztwo i laska przypominały o jego przeżyciach jemu i jego otoczeniu.

Historia życia Malki Zimetbaum to podróż z Polski do Belgii, a potem z powrotem do Polski, gdzie czekał ją tragiczny koniec. Dziś Malka jest symbolem żydowskiego ruchu oporu w Auschwitz i świadectwem transnarodowego doświadczenia, którym dla wielu osób stała się II wojna światowa.

Gdy Malka miała 10 lat, przeniosła się wraz z bratem i rodzicami z Polski, do Antwerpii. W szkole Malka wyróżniała się szczególnymi zdolnościami językowymi i nauczyła się płynnie niderlandzkiego, francuskiego, niemieckiego, angielskiego i polskiego.

Podczas nazistowskiej okupacji Belgii rodzina Malki musiała zapisać się w rejestrze ludności żydowskiej. Od czerwca 1942 Malka musiała nosić opaskę z gwiazdą Dawida. Została aresztowana w lipcu 1942 r. na Dworcu Centralnym w Antwerpii. Właśnie wracała z Brukseli, gdzie próbowała znaleźć kryjówkę dla swojej rodziny.

Malka została deportowana do Auschwitz-Birkenau we wrześniu 1942 r. Po przybyciu, dzięki swoim umiejętnościom językowym, została wybrana do pracy jako tłumaczka ustna i posłaniec. Oznaczało to, że jej pozycja była uprzywilejowana i pozwalała jej pomagać współwięźniom. Próbowała przydzielać towarzyszom bezpieczniejszą pracę, załatwiała żywność i leki ludziom w potrzebie i podnosiła ich na duchu. Ostrzegała też pacjentów szpitala przed zbliżającą się „selekcją”, namawiając ich do jak najszybszego opuszczenia szpitala. Wtedy właśnie Malka otrzymała przezwisko Mala la Belge (Mala Belgijka).

Malka zakochała się w polskim więźniu politycznym Edku Galińskim. Parze udało się uciec w czerwcu 1944, ale zostali schwytani już po dwóch tygodniach. Po powrocie do Auschwitz, dokonano na nich publicznej egzekucji na placu apelowym, by przestrzec innych więźniów przed próbami ucieczki.

Mala la Belge po śmierci stała się symbolem solidarności, odwagi, miłosierdzia i oporu dzięki jej niezłomnej postawie nawet w najtrudniejszych warunkach.