Henio Żytomirski was een Joodse jongen uit Lublin die opgroeide tijdens de Tweede Wereldoorlog. Na de bezetting van Polen door de nazi’s werd hij gedwongen in het getto van Lublin te leven. Hij is waarschijnlijk vermoord in het concentratiekamp Majdanek.
Henio Żytomirski werd in 1933 geboren in een progressieve Joodse familie. Zijn moeder Sara werkte in een kantoorboekhandel. Zijn vader Szmuel was een activist in Joodse organisaties, zoals HeHalutz, Dror en HIAS, en was bovendien voorzitter van de rechtervleugel van de partij Poale Zion in Lublin, hun woonplaats. Hij was betrokken bij het bevorderen van seculier onderwijs in het Hebreeuws en doceerde geschiedenis, literatuur en de Hebreeuwse taal.
In het familiearchief van Neta Żytomirska-Avidar, Henio’s nicht die in Israël woont, zijn verschillende foto’s van Henio en correspondentie tussen familieleden bewaard gebleven. Op de foto’s is een opgroeiende jongen te zien, omringd door familie en vrienden, of tijdens wandelingen met zijn geliefde grootvader Froim Żytomirski. De laatste foto van Henio werd genomen op 5 juli 1939, de dag dat hij zonder zijwieltjes leerde fietsen. Dankzij Neta’s vader zijn zulke familieherinneringen niet verloren gegaan. Leon Żytomirski, de broer van Szmuel, vertrok in 1937 uit Lublin naar Palestina en was daarmee het enige familielid dat de Holocaust overleefde.
Henio was pas zes jaar oud toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Hij heeft nooit naar school kunnen gaan. Op 24 maart 1941 richtten de nazi’s een getto op in Lublin, waar alle Joden uit de stad gedwongen moesten verblijven. In de verlaten appartementen van Joden werden Polen ondergebracht. Een van hen, Józefa Paciorkowa, herinnerde zich dat moment als volgt: “De appartementen die we zagen vervulden ons met afschuw. Overal zagen we tekenen dat mensen kortgeleden nog hun huis verlaten hadden, vermoedelijk in grote haast. Een karige maaltijd die iemand net beginnen was te koken, een halfleeg glas thee of een rommelig bed… We kregen een woning toegewezen in het gebouw op het adres Szewska 3.” Dit was het appartementengebouw waar Henio had gewoond.
“Hoe groeide Henio op in die tijd? Van welke verschrikkingen was hij getuige? Wat deden kinderen van zijn leeftijd in het getto?”, vroeg Neta zich af, denkend aan haar kleine neefje. De correspondentie uit Lublin weerspiegelt de tragische leefomstandigheden van de hele familie. De jongen wordt voor het laatst genoemd in een brief die in de zomer van 1942 werd verstuurd vanuit de restanten van het getto van Majdan Tatarski. Szmuel Żytomirski schreef toen aan zijn broer Leon: “Ik ben samen met Henio.”
In november werd het getto geliquideerd en werden de bewoners naar concentratiekamp Majdanek gestuurd. Kinderen, ouderen en arbeidsongeschikten werden vermoord in de gaskamers, en zeer waarschijnlijk gold dat ook voor de kleine Henio.
