RESISTANCE Through Their Eyes

Wystawa online

EN
NL
DE
IT
PL

Wprowadzenie

Zapraszamy do zapoznania się z wystawą “Resistance Through Their Eyes”, która udostępnia historie osób związanych z europejskim ruchem oporu wymierzonym przeciwko narodowemu socjalizmowi podczas II wojny światowej. Konspiracja była odpowiedzią na opresyjną okupację nazistowską i sowiecką, kolaborację z lokalnymi rządami oraz dyktaturę narodowego socjalizmu w samej III Rzeszy.

Wystawa ukazuje wielowymiarowy charakter konspiracji w całej Europie. Ilustruje indywidualne możliwości stawiania oporu w warunkach dyktatury i okupacji, zwracając również uwagę na wyzwania wynikające z lokalnej kolaboracji z okupantem nazistowskim i sowieckim. W niektórych regionach doszło nawet do wojen domowych wynikłych z konfliktów ideologicznych, co utrudniało działania miejscowego ruchu oporu. W III Rzeszy natomiast ruchy konspiracyjne były skierowane przeciwko dyktaturze, jej zwolennikom i biernym obserwatorom.

Opór przejawiał się w różnych formach: niektórzy wybierali działanie z bronią w ręku, angażując się w partyzantkę i sabotaż. Inni dążyli do oporu cywilnego, używając środków bez przemocy, takich jak ukrywanie ludzi, praca dla nielegalnej prasy podziemnej czy fałszowanie dokumentów. Wystawa podkreśla wytrwałość w tych czynach różnorodnych grup, w tym młodych ludzi, kobiet, Żydów, mieszkańców kolonii i wielu innych.

Opowiadając biografie z Holandii, Włoch, Polski i Niemiec, wystawa daje wgląd w specyficzną sytuację polityczną w tych czterech krajach i oferuje wszechstronny obraz ruchu oporu w całej Europie.

Na wystawie znajdą Państwo szesnaście biografii osób, które mimo różnicy kultur, wieku i pochodzenia, były zjednoczone wspólną ideą: aktywnego sprzeciwienia się niesprawiedliwości i złu. Pokazują one, co może się stać, gdy wolność i demokracja zostają utracone, a reżimy totalitarne przejmują kontrolę. Celem tej wystawy jest pobudzenie refleksji i przyczynienie się do głębszego zrozumienia wpływu rasizmu, represji wobec przeciwników politycznych, antysemityzmu i innych form nietolerancji na społeczeństwa, ale także ukazanie motywów stojących za odważnymi aktami oporu.

Naszym obowiązkiem jest ochrona naszego wolnego i demokratycznego sposobu życia oraz zapewnienie, że wysiłki tych, którzy stawiali opór okupantom podczas II wojny światowej, nie zostaną zapomniane ani zmarnowane.

Zapraszamy do poznania świata konspiracji widzianego ich oczami.

Specyfika ruchu oporu w różnych krajach

Narracje przedstawione na tej wystawie są osadzone w szerszym kontekście historycznym, który jest kluczowy dla zrozumienia warunków, w jakich działały ruchy oporu. Wprowadzenie ma na celu dostarczenie wglądu w te trudne czasy z różnych perspektyw narodowych.

Konspiracja w Polsce rozpoczęła się już w pierwszych tygodniach wojny w 1939 roku, po brutalnym najeździe na Polskę przez Niemcy nazistowskie i Związek Radziecki. Działalność podziemna rozpoczęła się jako lokalne inicjatywy w okupowanych regionach przez tworzące ją różne organizacje. Nie wszystkie te podmioty miały charakter militarny, niektóre skupiały się na tajnym nauczaniu lub udzielaniu pomocy Żydom. Z czasem wiele z tych grup połączyło się z polskim rządem na uchodźstwie w Londynie, tworząc Polskie Państwo Podziemne. Ta tajna jednostka obejmowała podziemne władze  cywilne oraz Armię Krajową, która stała się największą zbrojną siłą oporu w okupowanej przez nazistów Europie.

W płaskiej i stosunkowo gęsto zaludnionej Holandii zbrojny opór był ograniczony. Nielegalne gazety nawoływały do konspiracji. Ruch oporu głównie organizował się wokół pomocy osobom pozostającym w ukryciu. Gdy w czerwcu 1942 roku rozpoczęto deportację Żydów, małe grupy konspiracyjne dopiero zaczęły się formować. To one właśnie rozpoczęły współpracę w skali krajowej, kiedy od maja 1943 roku młodzi Holendrzy zaczęli być wysyłani do Niemiec na przymusową pracę. Istniał także zbrojny oddział ruchu oporu, który zdobywał kartki żywnościowe, niszczył rejestry ludności i likwidował zdrajców.

We Włoszech opór wobec faszyzmu rozpoczął się już w latach 20. XX wieku, a represje wobec nich były surowe: mężczyźni i kobiety przeciwni faszyzmowi byli aresztowani, internowani, zmuszani do emigracji i ukrywania się. Po zawieszeniu broni 8 września 1943 roku i rozpoczęciu okupacji terytorium Włoch przez Niemców rozpoczął się ruch podziemny. Przybrał formę walki zbrojnej, dywersji, partyzantki, ale także oporu cywilnego przez sabotaż, tajną propagandę i kontakty między różnymi grupami partyzanckimi. Różne demokratyczne siły antyfaszystowskie utworzyły Komitet Wyzwolenia Narodowego, aby koordynować działania partyzanckie. Represje nazistowsko-faszystowskie wobec partyzantów były brutalne, wliczając w to liczne egzekucje, deportacje partyzantów, obławy i masakry ludności cywilnej.

Ruch konspiracyjny wobec narodowego socjalizmu w Niemczech miał charakter wieloaspektowy. Ludzie z różnych klas społecznych i o różnych poglądach politycznych stawiali opór, mimo że ich liczba była niewielka. Różne formy aktywności podziemnej od 1933 roku pokazują możliwości działania jednostek i grup w warunkach dyktatury: obejmowały one aktywne nonkonformistyczne zachowania, pomoc prześladowanym, kampanie dystrybucji ulotek mające na celu uświadamianie ludności i nawoływanie do oporu, a także próby ataków na ważne osobistości  i zamachy stanu. Przeciwnicy reżimu byli prześladowani z wielką surowością, internowani w obozach koncentracyjnych i więzieniach, wielu z nich zamordowano. To była jedna z przyczyn, dla których w Niemczech nigdy nie rozwinął się ogólnokrajowy ruch oporu.

Partnerzy projektowi