Marga Grunberg

Duitsland
11.08.1924 - 21.12.2022
Marga Grunberg © Dutch Resistance Museum

Marga Grunberg was een 17-jarige Joodse vluchtelinge uit Duitsland. In Nederland sloot ze zich aan bij het verzet en verspreidde valse papieren, nam onderduikers in huis en hielp ze bij het opzetten van een vluchtroute naar Frankrijk.

Vanwege het antisemitisme in Nazi-Duitsland vluchtte Marga Grunberg in 1934 met haar familie naar Nederland. Toen Nederland in 1940 werd bezet, werd de ene na de andere anti-Joodse maatregel ingevoerd.

Vanaf 1941 moest Marga naar een aparte Joodse school en zoals bij alle Joden werd er een grote ‘J’ in haar persoonsbewijs gestempeld. Vanaf 1942 moest ze een davidster op haar kleding dragen. “In juni 1942 begonnen de razzia’s en deportaties. Toen ik vlak bij huis over straat liep, kwam er plotseling een wagen aanrijden om Joden op te halen.” Met hulp van een onbekende wist Marga te ontsnappen. “Maar vanaf dat angstige moment besloot ik een nieuwe identiteit aan te nemen en verfde ik mijn haar blond.”

Via Piet Landweer, het hoofd van het Amsterdamse bevolkingsregister, kreeg ze een valse identiteitskaart door haar kaart als verloren op te geven. Hij gaf haar een nieuwe zonder de vereiste ‘J’. Marga verwijderde ook de davidster van haar kleding.

Piet en Marga begonnen samen te werken. Piet Landweer zorgde voor valse persoonsbewijzen met de persoonsgegevens van overleden Amsterdammers. Na een aanval op et Amsterdamse bevolkingsregister door het verzet in maart 1943 werd dit wat makkelijker: de chaos bood meer mogelijkheden om documenten te vervalsen. Marga’s taak was het verspreiden van vervalste papieren, het vinden van woonruimte voor onderduikers en het verstrekken van rantsoenbonnen.

Marga ging met haar moeder en broer in Amsterdam wonen in een appartement boven een nazi-sympathisant. “Ze heeft meerdere keren ons leven gered, zonder het zelf te weten. Toen huizen in onze straat werden overvallen, deed ze bijvoorbeeld de deur open en zei dat er alleen maar pro-nazi’s in haar huis woonden. ‘In het hol van de leeuw ben je het veiligst.'” In het appartement boden Marga en haar broer Manfred onderdak aan onderduikers en organiseerden ze een vluchtroute naar Frankrijk.

Marga overleefde de oorlog. Piet Landweer werd samen met vijf collega’s gearresteerd en geëxecuteerd in de zomer van 1944.