Rodzina Zalcmanów

Polska/Belgia

Szlama Zalcman,
1905-04-08 — 1976
Hena Resia Zalcman,
1905-10-25 — 1943-01-18
Josephine Zalcman,
1931-11-05 — 1943-01-18
Henry Herbert Zalcman,
1935-03-23 — 1943-01-18
Rodzina Zalcmanów nad morzem, ok. 1939 r., Belgia. © Lucien Zalcman

Szlama i Hena Zalcmanowie wyjechali przed wojną z Lublina. W Antwerpii założyli rodzinę. Szlama przeżył wojnę, ale jego żona i dzieci zostali deportowani do Auschwitz, gdzie zginęli w 1943 r. 

Szlama Zalcman urodził się w 1905 r. w Józefowie nad Wisłą. Za pracą wyjechał do Lublina, gdzie poznał swoją rówieśniczkę, pannę z ulicy Grodzkiej – Henę Resię Rajsfeld. W 1929 r. Szlama wyemigrował do Belgii; wkrótce dołączyła do niego Hena. Młodzi pobrali się 9 grudnia 1930 r. w Antwerpii i szybko doczekali dwójki dzieci: w 1931 r. urodziła się Josephine, a w 1933 – Henry Herbert. Z Lublina przeniosła się do nich na stałe matka Heny – Ruchla Rajsfeld.

Szlama pracował jako elektryk; Hena zajmowała się domem. Ich codzienne życie widzimy na zachowanych zdjęciach: wakacje nad morzem, uroczyste spotkania przy świątecznym stole. Kochająca się rodzina, której spokojna egzystencja została gwałtownie przerwana przez wkroczenie wojsk niemieckich do Belgii w maju 1940 r.

Nie znamy losu Zalcmanów w pierwszych dwóch latach wojny. Ślad rodziny pojawia się dopiero w dokumentach z archiwum Miejsca Pamięci Kazerne Dossin w Mechelen, jedynego niemieckiego obozu przejściowego dla Żydów deportowanych z Belgii. W zachowanych spisach więźniów oraz listach transportowych można odnaleźć nazwiska Heny, jej dzieci i matki. Zostali oni aresztowani w nieznanych okolicznościach i zarejestrowani w koszarach Dossin 5 grudnia 1942 r. 37-letnia Hena, 11-letnia Josephine, 9-letni Henri oraz 69-letnia Ruchla, razem z ponad 600 innymi osadzonymi trafili do transportu nr 19 do Auschwitz w styczniu 1943 r. Każdy deportowany otrzymywał na drogę 900 gr chleba, 150 gr substytutu miodu, 25 gr masła i 50 gr kiełbasy. Był to ostatni pociąg pasażerski, który wyjechał z więźniami z Mechelen. Do kolejnych 9 transportów wykorzystano tabor towarowy.

18 stycznia pociąg przybył do Auschwitz. Po wstępnej selekcji większość osób, w tym 90% kobiet, została natychmiast zamordowana w komorach gazowych. Od 4 sierpnia 1942 do 31 lipca 1944 z koszar Dossin Niemcy wywieźli na śmierć ponad 25 800 Żydów-rezydentów, nie będących obywatelami Belgii. Szlama Zalcman ocalał. Po wojnie wyjechał do Australii, gdzie założył nową rodzinę. Urodzonemu w 1950 r. synowi nigdy nie opowiedział o swoich wojennych przeżyciach ani o pierwszej rodzinie. Dopiero z odnalezionych po śmierci ojca starych zdjęć i dokumentów Lucien Zalcman dowiedział się, że miał przyrodnią siostrę i brata, którzy zginęli w Holokauście.

Animacja jest rezultatem współpracy z St. Joost School of Art & Design w Den Bosch i Bredzie.